Zatoki przynosowe to przestrzenie w obrębie czaszki wypełnione powietrzem i wyścielone błoną śluzową nosa. Pełnią ważną rolę w nawilżaniu i ogrzewaniu powietrza, a także wspomagają ochronę układu oddechowego przed drobnoustrojami i zanieczyszczeniami. Zimą, gdy temperatura za oknem spada, a wilgotność powietrza w pomieszczeniach jest niska, zatoki stają się szczególnie podatne na podrażnienia. Jak dbać o nie w sezonie zimowym i zminimalizować ryzyko nieprzyjemności ?
Dlaczego ochrona zatok przed zimnem jest tak ważna?
Sezon jesienno-zimowy to czas, w którym zatoki przynosowe stają się szczególnie narażone na działanie niekorzystnych czynników. Najczęstszymi zagrożeniami mogą być:
- niskie temperatury – zimne powietrze powoduje skurcz naczyń krwionośnych w nosie i zatokach. Prowadzić to może do słabszego ukrwienia śluzówki i upośledzenia jej funkcji obronnych;
- suche powietrze w pomieszczeniach – ogrzewanie obniża wilgotność powietrza, co przesusza błonę śluzową nosa i zatok. Sucha śluzówka może mieć mniejsze zdolności do skutecznego oczyszczania powietrza i zatrzymywania drobnoustrojów;
- nagłe zmiany temperatury – przemieszczanie się zimna do ciepłych pomieszczeń (i odwrotnie) działa drażniąco na błonę śluzową. Może to wywołać przekrwienie, obrzęk oraz uczucie zatkanego nosa;
- zanieczyszczenia i smog – w okresie grzewczym w wielu polskich miastach pogarsza się jakość powietrza. Smog i inne zanieczyszczenia podrażniają śluzówkę, osłabiając odporność;
- przegrzewanie organizmu – noszenie zbyt ciepłych ubrań może prowadzić do przegrzania i nadmiernego pocenia się;
- osłabiona odporność – zimą organizm jest narażony na wiele wyzwań. Gdy układ odpornościowy działa słabiej wpływa to również na stan zatok.
Sprawdź, jak rozpoznać, czy mamy osłabioną odporność? Objawy mogą być nieoczywiste.
Jak dbać o zatoki zimą?
Wielu nieprzyjemności związanych z pogorszoną kondycją zatok można uniknąć. Wystarczy wprowadzić kilka prostych nawyków, które wspierają ich prawidłowe działanie i naturalną ochronę organizmu.
Regularna higiena nosa
Codzienne oczyszczanie nosa to podstawa profilaktyki. Usuwanie kurzu, pyłków i nadmiaru wydzieliny pomaga zachować drożność dróg oddechowych, wspiera odporność i poprawia komfort oddychania. Najlepiej sprawdzają się pod tym względem preparaty na bazie soli fizjologicznej lub wody morskiej, które dodatkowo nawilżają śluzówkę. Należy jednak pamiętać, że:
- izotoniczna woda morska delikatnie oczyszcza i nawilża, przez co jest idealna do codziennego stosowania oraz przy lekkim katarze;
- hipertoniczna woda morska ma wyższe stężenie soli i jest wskazana przy zalegającej wydzielinie.
Dobrą metodą oczyszczania nosa są także:
- irygacje (płukanie zatok) – polegają na przepłukaniu nosa specjalnym roztworem soli (najczęściej 0,9% lub 3%), co skutecznie usuwa wydzielinę, zanieczyszczenia i alergeny;
- inhalacje z soli fizjologicznej – łagodzą podrażnienia, nawilżają śluzówkę i wspomagają oczyszczanie dróg oddechowych, szczególnie w okresie grzewczym.
Nawilżanie powietrza w pomieszczeniach
Zimą powietrze w domach i mieszkaniach często staje się zbyt suche – głównie z powodu ogrzewania. Taki stan sprzyja przesuszaniu błon śluzowych nosa i zatok, co obniża komfort oddychania. Z tego tak ważne jest dbanie o odpowiedni poziom wilgotności w pomieszczeniach – najlepiej na poziomie około 40–60%. Pomóc w tym może:
- korzystanie z nawilżacza powietrza – najskuteczniejsze i najwygodniejsze rozwiązanie, zwłaszcza w sypialni lub pokoju dziecka;
- rozwieszanie mokrych ręczników na kaloryferach – prosta metoda, która pomaga w podniesieniu wilgotności powietrza;
- regularne wietrzenie pomieszczeń – nawet krótka wymiana powietrza (na 3-5 minut) poprawia jego jakość i usuwa nadmiar kurzu;
- ustawianie roślin doniczkowych – niektóre gatunki roślin, np. fikusy i skrzydłokwiaty naturalnie nawilżają powietrze.
Nawodnienie organizmu
Latem zwykle nie mamy problemów z piciem wody. Zimą, gdy nie odczuwamy tak silnego pragnienia, częściej zdarza nam się zapominać o odpowiednim nawodnieniu. Tymczasem regularne spożywanie około 2 litrów płynów dziennie jest niezbędne dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania błony śluzowej nosa i zatok. Woda rozrzedza zalegającą wydzielinę, zmniejsza jej lepkość i ułatwia naturalne oczyszczanie dróg oddechowych.
Oprócz wody można sięgać też po:
- ciepłe herbaty ziołowe, np. z lipy, rumianku czy tymianku;
- wodę z cytryną i miodem, która wspiera odporność i łagodzi podrażnienia;
- buliony i lekkie zupy, które dostarczają organizmowi płynów i cennych minerałów.
Wspieranie odporności
Silny i dobrze funkcjonujący układ odpornościowy to najlepsza ochrona. Zimą, gdy organizm jest wystawiony na wiele wyzwań e, warto zadbać o kilka obszarów:
- dieta – zimą warto sięgać po sezonowe owoce i warzywa, kiszonki, produkty pełnoziarniste i ryby. Szczególnie ważne są tu naturalne źródła witaminy A, C, D, E oraz cynku i beta-karotenu;
- suplementacja – w okresie zimowym warto rozważyć dodatkową suplementację witaminy D, najlepiej po wcześniejszej konsultacji z lekarzem;
- sen – regularny, głęboki sen to naturalne wzmocnienie organizmu. Dorośli powinni spać minimum 7-8 godzin dziennie, by wspomóc odbudowę sił obronnych;
- aktywność fizyczna – nawet krótki spacer każdego dnia poprawia krążenie, dotlenia organizm i wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu odpornościowego.
Dowiedz się też, jaka jest rola witaminy C w organizmie.
Odpowiedni ubiór chroniący głowę i twarz
Zatoki są wrażliwe na zimno i przewianie, zwłaszcza w okolicach czoła, uszu i policzków. Aby zapobiec ich wychłodzeniu, warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach:
- zawsze zakładaj czapkę – najlepiej wykonaną z oddychających, naturalnych materiałów, które zapewniają ciepło, ale nie powodują przegrzania;
- osłaniaj twarz szalikiem lub chustą – szczególnie podczas wietrznej pogody lub gdy temperatura jest bardzo niska;
- unikaj wychodzenia na zewnątrz z mokrą głową – wilgoć sprzyja szybkiemu wychłodzeniu i podrażnieniom.
Jak chronić zatoki zimą? Podsumowanie
Okres zimowy jest wyjątkowo wymagający dla zatok, które nie lubią suchego powietrza, niskich temperatur i zanieczyszczeń. Sucha śluzówka łatwo ulega podrażnieniom, co sprzyja gorszemu samopoczuciu. Na szczęście możemy skutecznie zadbać o zatoki domowymi sposobami, takimi jak regularne nawilżanie nosa solą fizjologiczną, utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza w pomieszczeniach czy odpowiedni ubiór chroniący przed zimnem.
Bibliografia
- Krzeski A., Gromek, I., Zapalenia zatok przynosowych, Wydawnictwo Via Medica, 2009.
- Latkowski J. B., Kurnatowski P., Kozłowski, Z., Choroby zatok przynosowych. Wydawnictwo PZWL, 2018.
- Zatoński T., Choroby nosa i zatok przynosowych. Wydawnictwo Edra Urban & Partner, 2022.
